գոռծնական քերականություն

1. Ուշադրությո՛ւն դարձրու ընդգծված դերանուններին և որոշի՛ր, թե ում անվան փոխարեն են դրվում դրանք:

Զինվորն ասաց, որ ինքը գիշերը գնացքով է գնալու ու նրան էլ է տանելու իր հետ:(Զինվոր) Որսորդը բողոքում էր, որ ինքն անտառում արջ է տեսել, իսկ նա չի հավատում իրեն:(Որսորդ) Գիտնականն ասում է, որ իրեն իրեղեն ապացույցներ են պետք, նա իզուր է ուզում խոսքով ապացուցել:(Գիտնական) Անծանոթն ասաց, որ նա իզուր է անհանգստանում, ինքը միայն մի բաժակ ջուր է ուզում:(Անծանոթ) Հետախույզն ընկերոջը հորդորում էր, որ նա իզուր ժամանակ չկորցնի, ինքը գիտի, որ այդտեղ այլևս գետ չկա:(Հետախույզ)

2.Պարզի՛ր, թե յուրաքանչյուր նախադասության մեջ ում անվան փոխարեն են դրվում ընդգծված երրորդ դեմքի դերանունները և պատասխանի՛ր հարցին:
Օրինակ`
Տղայի հայրը նրանով է պարծենում:- Տղայով:

Տղան ընկերոջ մասին ասում էր, որ նա վախենում է օձի լեզվից, մինչդեռ ինքը գիտի, որ օձերը լեզվով միայն հոտոտում ու շոշափում են:(Տղայի) Աղջիկը զարմացած նայեց տատին, նա իրեն այդքան ոգևորված չէ՞ր տեսել, ի՞նչ է:(Աղջնակը) Աղջիկը զարմացած նայեց տատին, ինքը նրան այդքան ոգևորված չէ՞ր տեսել, ի՞նչ է:(Աղջնակը) Ծերունին տղայի կողքին իր մանկությունն էր հիշում:(ծերուկը) Ծերունին տղայի կողքին նրա մանկությունն էր հիշում:(Ծերուկը) Գայլն իրեն համոզում էր, որ ինքը չի վախենում շներից:(գայլիկը) Գայլն իրեն համոզում էր, որ նա չի վախենում շներից:(գայլիկը) Նախադասության մեջ նա՞, թե՞ ինքը դերանունն է փոխարինում նույն նախադասության ենթակայի անվանը:(Նախադասություն)

3․ Հոլովի՛ր ես, մենք դերանունները։

Առաջին դեմք ես, ինքս մենք, ինքներս

Երկրորդ դեմք դու, ինքդ դուք, ինքներդ

Երրորդ դեմք նա, ինքը նրանք, իրենք

Ուղղական-Ես

Սեռական-իմ

Տրական-ինձ

Հայցական-ինձ

Բացառական-ինձնից, ինձանից

Գործիական ինձնով, ինձանով

Ներգոյական-ինձնում ինձանում

Ուղղական-Մենք

Սեռական-մեր

Տրական-մեզ

Հայցական-մեզ

Բացառական-մեզնից, մեզանից

Գործիական- մեզնով, մեծանով

Ներգոյական-մեզնում, մեզանում

4. Որտեղ հնարավոր է, ընդգծված դերանունները փոխարինի՛ր գոյականներով:

Օրինակ`

Աշխարհում ոչ մեկին նրանից շատ չի սիրում:- Աշխարհում ոչ մեկին որդուց շատ չի սիրում:

Իշխանն իրեն էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:

Իշխանը նրան էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:-Իշխանը դստերը էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր

Երկիրը նրա շուրջը պտտվում է մի տարում: Երկիրը Վեներայի շուրջը պտտվում էր մի տարում:

Երկիրը իր շուրջը  մեկը օրում է պտտվում:

Մայրս ասում էր, որ ինքը երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:

Մայրս ասում էր, որ նա երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:-Մայրս ասում էր, որ աղջիկը երեկոյան հյութեր է ընդունելու
Այդ մարդն իրենից բացի բոլորին վստահում է:

Այդ մարդն նրանից բացի բոլորին վստահում է: Այդ մարդը տղայից բացի բոլորին վստահում էր:

5․ Բառարանի օգնությամբ կազմի՛ր հետևյալ բառերի հոմանշային խմբերը․

քամի-մրրիկ, Հողմ, սյուք, պտուտահողմ, թաթառ. խորշակ,

նժույգ-Զի, Շեղագերան, նշան

գեղեցիկ-Սիրուն, գեղանի, գեղեցկուհի, սիրունիկ, գողտրիկ

ընդունակ-Ունակ, կարող, ձեռնհաս, ձեռներեց, խելահաս, ատակ

տգեղ- գեշ, տգեղադեմ, կոպտադեմ, կոպտերես, զազրադեմ

Անդաստան․ Դ․ Վարուժան

Արևելյան կողմն աշխարհի
Խաղաղությո՜ւն թող ըլլա…
Ո՛չ արյուններ, քրտինք հոսին
Լայն երակին մեջ ակոսին.
Ու երբ հնչե կոչնակն ամեն գյուղակի՝
Օրհներգությո՜ւն թող ըլլա:

Արևմտյան կողմն աշխարհի
Բերրիությո՜ւն թող ըլլա…
Ամեն աստղե ցող կայլակի,
Ու ամեն հասկ ձուլե ոսկի.
Եվ ոչխարներն երբ սարին վրա արածանին՝
Ծիլ ու ծաղի՜կ թող ըլլա:

Հյուսիսային կողմն աշխարհի
Առատություն թող ըլլա…
Ոսկի ծովուն մեջ ցորյանին
Հավետ լողա թող գերանդին.
Ու լայն ամբարն աղուններուն երբ բացվի՝
Բերկրությո՜ւն թող ըլլա:

Հարավային կողմն աշխարհի
Պտղաբերում թող ըլլա…
Ծաղկի՜ մեղրը փեթակներուն,
Հորդի գինին բաժակներուն.
Ու երբ թխեն հարսերը հացը բարի՝
Սիրերգությո՜ւն թող ըլլա։

Բառարան

կայլակի-կհոսի

թող ըլլա-թող լինի

ցորյանի-ցորենի

աղուն-աղալու համար պատրաստված հացահատիկ

Առաջադրանքներ

1․ Այս բառերն էլ ի՛նքդ բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր․

Ակոս, կոչնակ, գյուղակ, բերրիություն, ցող, օրհներգություն, գերանդի, ամբար, բերկրություն, հորդել։

Ակոս – Հրազենի փողի ներքին պատի պարուրաձև փորվածք

Կոչնակ – Դռան ամրացրած զանգ

Գյուղակ – Փոքրիկ գյուղ

Բերրիություն – Բերրի լինելը

Ցող – Բարակ մանր անձրև

Օրհներգություն – Օրհներգը որպես գրականության և արվեստի ժանր

Գերանդի – Երկար կոթի վրա ամրացվող սուր՝ խոտ և հացաբույսեր հնձելու համար

Ամբար – Շտեմարան

Բերկրություն – Բերկրելը

Հորդել – Հոսեցնել

2․ Չորսից վեց նախադասությամբ արձակ փոխադրի՛ր բանաստեղծությունը։

Աշխարհի արևելյան կողմում խաղաղություն լինի, պատերազմներ չլինեն, որ յուրաքանչյուր փոքր գյուղում հնչեն եկեղեցական զանգերը և օրհնություն լցվի ամենուր։ Արևմտյան կողմում աշխարհի խաղաղ ու ջերմ արև լինի, որ հասքը հասնի ու դռնա ոսկե գույն, ծախկունքն և խոտը շատ լինի, որ հոտը միշտ արածի։ Հյուսիսային կողմում աշխահի դաշտերն առատ ցորենի բերքով լցվեն, որ ամբարները լեցուն լինեն հացահատիկով։ Հարավում պտուղները շատ լինեն, փեթակները մեղրով լի լինեն, առատ բերքից գինու բաժակներից թափվի գինին։ Հարսները թող համեղ հաց թխեն, որ սիրով լի լինի աշխարհը։

3․ .Ինչպիսի՞ հայրենիք է ուզում ունենալ քնարական հերոսը, ի՞նչն է կարևորում:

Քնարական հերոսը ուզում է, որ աշխարհը լինի խաղաղ, առատ ու սիրով լի։

4․ Ի՞նչը կփոխեիր կամ ի՞նչ կավելացնեիր (կպակասեցնեիր):

Համամիտ եմ հեղինակի հետ ուղղակի կուզենաի, որ աշխարհի բոլոր ազգերը իրար հետ ապրեն սիրով։

5. Մաղթանքներից մեկն ընտրի՛ր որպես վերնագիր. պատճառաբանի՛ր ընտրությունդ:

<<Պայծառ ապագա>> Եթե ամեն ինչ հեղինակի ուզածով լինի, ապագան իրոք պայծառ կլինի։

6․ Անգի՛ր սովորիր բանաստեղծությունը և տեսանյութ կամ ձայնանյութ պատրաստի՛ր։

ԹՌՉՈՂ ՁՈՒԿԸ

Մի օր երեխաներով որոշեցինք գնալ ձկնորսության: գնացինք գնացինք, ու մի պոքր լիճ տեսանք:Այդ լճից մի մեծ ձուկ բռնեցինք, այնքան մեծ, որ չգիտեինք ինցպես տուն տանենք: Որոշեցինք քույրիկիս փոքրիկ դոույլիկի մեջ դնել, բայց դույլիկի մեջ ինչ ասես կար և ձուկը կորավ մեջը:Երբ տուն հասանք և դույլիկը դատարկեցինք, պարզվեց որ ձուկը թռչունի պես թռել գնացել էր:

մայրենի

Հարցեր և առաջադրանքներ

  1. Պատմի՛ր բանաստեղծությունը:
  2. Ըստ բանաստեղծության պատմի՛ր մոր մասին
  3. մայրն արդեն ծեր էր և իր բարակած ձեռքերի մեջ անընդհատ իլիկ եր մանում

  1. Գտի՛ր բնությունը պատկերող տողերը:

Արևը հանգչում է հեռվում,
Գետից բարձրանում է մշուշ

  1. Բացատրի՛ր պարզկա լեզու, մաշված ձեռքեր մակդիրները:
  2. անարատ,մաքուր լեզու, ծերացած ձեռքեր
  3. Բացատրի՛ր հստևյալ փոխաբերությունները`

Ա)Արևը  հանգչում է հեռվում:

մայրամուտ

Բ)Իլիկդ խոսում է անուշ:

իլիկի աշխատանքը

Գ) Դրախտ է նորից իմ հոգում

հոգում խաղաղություն է

մայրենի

  1. Նորից կարդա՛ Ավ. Իսահակյանի  «Կյանքից թանկ բանը» առակը:
  2. Գրի՛ր բոսոր, պարիկ, դալկահար, խորհել, ստրուկ բառերի հոմանիշները:
  3. բոսոր-կարմիր,պարիկ-փերի,դալկահար-գունատ,խորհել-մտածել,ստրուկ-գերի:
  4.  “Առանց թռիչքի կյանքը գին չունի…” :  Բացատրի՛ր այս նախադասությունը: 
  5. Առանց համարձակության ոչինչին չես հասնի:
  6. Առակի միջից դո՛ւրս գրիր պարիկ բառի հոմանիշները(դրանք մի քանիսն են):
  7. աղբյուրի ոգի,նազելի ոգի,լուսեղեն հոգի
  8.  Գտի՛ր ստեղծագործության  բանալի բառը (հիմնական ասելիքը մեկ բառով ներկայացրո՛ւ):
  9. կյանք
  10. Դալկահար, թանկագին, անպատճառ, խնդագին, լուսեղեն, նազելի  բառերը բաղադրիչների բաժանիր և նշի՛ր տեսակը ըստ կազմության:
  11. դալկահար-հար-վերջածանց-դալլուկ արմատ
  12. թանկագին-թանկ- արմատ-ա-գին-արմատ
  13. անպաճառ -ան-նախածանց-պատճառ-արմատ
  14. խնդագին-ագին-վերջածանց-խինդ-արմատ

Կոմիտաս

Նա հավաքել և գրառել է ավելի քան 3000 հայկական ժողովրդական երաժշտության նմուշներ, որոնցից ավելի քան կեսը հետագայում կորել է և միայն մոտ 1200-ն է պահպանվել: Բացի հայ ժողովրդական երգերից, նա նաև հետաքրքրվել է այլ մշակույթներով և 1904 թվականին հրատարակել քրդական ժողովրդական երգերի երբևէ գոյություն ունեցող առաջին ժողովածուն: Նրա երգչախումբը շատ եվրոպական երկրներում ներկայացրել է հայկական երաժշտությունը՝ արժանանալով այդ թվում Կլոդ Դեբյուսիի գովասանքին: 1910 թվականին Կոմիտասը հաստատվում է Կոստանդնուպոլսում՝ խուսափելով Էջմիածնի ծայրահեղ պահպանողական հոգևորականների վատ վերաբերմունքից և հայկական երաժշտությունը ներկայացնում ավելի լայն լսարանի: Կոմիտասին ջերմորեն ընդունել են հայկական համայնքներում, իսկ Արշակ Չոպանյանը նրան անվանել է «հայկական երաժշտության փրկիչ»

Արևի և Լուսնի պահապանները

Կային  երկու պահապաններ,   նրանք  հսկում    էին  արևը   և   լուսինը,    լավայից  ու  քարից   սարքած  չարագործից,  քանի  որ  պահապնները արդեն  ծեր  եին,  նրանց  փոխարինեցին  նրանց   աշակերտները,  բայց որ նրանք  սովոր  չեին  չարագործը  ուրախանում  էր,  որ նրանց փոխարինում  էին։  Չարը  եկավ և  վերձրեց  արևն ու լուսինը,  իսկ  պահապանները    ոչինչ չկարողացան անել  և տիրեց խավարը:

download

մայրենի

Սասունցի Դավիթ պոեմի բառարան

դյուցազուն-քաջազուն

անահ-անվախ

շըվաք-շողք

դուշման-թշնամի

եթիմ-որբ

լեղաճաք-վախեցած

մեյդան-հրապարակ

նախիր-հոտ

պախրա-եղնիկ

հալբաթ-երևի

պապանձվել-լռել

Թվարկել հերոսներին

Առյուծ Մհեր,Սասունցի Դավիթ,Մսրա Մելիք,Ձենով Օհան,Ծովինար