Գործնական աշխատանք․ Աշխատանք ուրվագծային քարտեզով

Նշովի տարբերակով պատասխաններ․

1․ Էլեկտրակայանների տեսակները դասակարգված են ըստ էլեկտրաէներգիայի համաշխարհային արտադրության կառուցվածքում ունեցած բաժնի՝ նվազման կարգով: Ընտրել հերթականության ճիշտ շարքը.

1. ջրային 2. ջերմային 3. ատոմային 4. երկրաջերմային
   1) 1, 2, 3, 4
   2) 2, 1, 3, 4
   3) 4, 3, 2, 1
   4) 3, 2, 1, 4

2․ «Արտադրություն — արդյունաբերության ճյուղ» զույգերից ո՞րն է ճիշտ.
1) պլաստմասսայի արտադրություն — մետաղաձուլություն
2) կաուչուկի արտադրություն — էներգետիկա
3) պղնձի արտադրություն — քիմիական արդյունաբերություն
4) սարքաշինություն — մեքենաշինություն

3․ Տրանսպորտային ցանցի ընդհանուր երկարության և տարածքի մակերեսի
հարաբերակցությունը կոչվում է.
1) ցանցի հանգույց 3) ցանցի գծագրություն
2) ցանցի խտություն 4) ցանցի տեղաբաշխում

4․ Ո՞ր շարքում են տրանսպորտի տեսակները դասակարգված ըստ համաշխարհային բեռնաշրջանառության կառուցվածքում իրենց բաժնի՝ նվազմանկարգով.
ա. ծովային տրանսպորտ
բ. ավտոմոբիլային տրանսպորտ
գ. խողովակաշարային տրանսպորտ
դ. երկաթուղային տրանսպորտ
1) բ, ա, գ, դ
2) ա, դ, գ, բ
3) դ, գ, ա, բ
4) գ, բ, ա, դ

5․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Երկաթուղային տրանսպորտը տրանսպորտի ամենաերիտասարդ ու արագ
զարգացող տեսակն է:
2) Համաշխարհային տրանսպորտային բեռնաշրջանառության մեջ առաջատար
դերը պատկանում է ծովային տրանսպորտին:
3) Ավտոմոբիլային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես կարճ տարածությունների վրա բեռների և ուղևորների փոխադրման գործում:
4) Օդային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես ուղևորների փոխադրման
գործում:

6. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Զարգացած երկրներում մեծ է տրանսպորտային ցանցի միջին խտությունը:
2) Աշխարհում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի կառուցվածքում ամենամեծ
բաժինն ունեն ջրային էլեկտրակայանները:
3) Բնապահպանական նկատառումներով աէկների սարքավորումների մեծ
մասն արտադրվում է զարգացող երկրներում:
4) Բրնձի համաշխարհային բերքի գերակշիռ մասն արտադրում են Լատինական
Ամերիկայի և Աֆրիկայի զարգացող երկրները:

7․ Տարվա ընթացքում փոխադրված բեռների քանակի ու փոխադրման միջին
հեռավորության արտադրյալը կոչվում է.
1) բեռնատարողություն
2) բեռնափոխադրություն
3) բեռնաշրջանառություն
4) բեռնալարվածություն

8․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Ջրային տրանսպորտը տրանսպորտի ամենաերիտասարդ ու արագ զարգացող
տեսակն է:
2) Ավտոմոբիլային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես կարճ տարածությունների վրա բեռների և ուղևորների փոխադրման գործում:
3) Երկաթուղային տրանսպորտով փոխադրում են մեծ ծավալի ու քանակի
բեռներ:
4) Խողովակաշարային տրանսպորտի դերը բացառիկ է նավթի, նավթամթերքի
ու գազի փոխադրման գործում:

Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել․

Ռուսաստան, Ամերիկա, հնդկաստան։

1. Նկարագրել Բագրատունյաց թագավորության վերականգնման նախադրյալները: 

Բագրատունյաց թագավորության վերականգնման նախադրյալներն էին այն, որ Բագրատունիները ապստամբեցին և Արաբական կայսրությունը թուլանում էր իրենց իշխանների պատճառով։

1. Համեմատել Աշոտ Երկաթի և Գագիկ Առաջին թագավորների գործունեությունը:
   
   Ա.ներքին քաղաքականությունը
   
   Բ.Արտաքին քաղաքականությունը 

Գ.Գնահատել գործունեությունը 

      3. Համեմատել և գնահատել Խոսրովանույշ և Կատրամիդե թագուհիների գործունեությունը: 

      4.Ինչով է քաղաքը տարբերվում մայրաքաղաքից: Բագրատունիների ժամանակաշրջանում ինչ մայրաքաղաքներ են եղել: 

Մայրաքաղաքը տարբերվում է քաղաքից նրանով, որ մայրաքաղաքը գտնվում է հենց պետության կենտրոնում։ Անի, Կարս, Դվին։

5. Լրացնել ժամանակագրությունը.  

885-1045թթ. —  Բագրատունիների թագավորություն

885-890թթ — Աշոտ Առաջին

890-914թթ — Սմբատ Ա

914-928թթ — Աշոտ Երկաթ

928-953թթ — Աբաս

953-977թթ — Աշոտ Ողորմած

977-990թթ — Սմբատ Բ

990-1020թթ — Գագիկ Ա

1042-1045թթ  — Գագիկ Բ

893թ — Բյուզանդիայի հետ առևտրական պայմանագիր է կնքվում

921թ — Սևանի ճակատամարտ

948թ — Կաթողիկոսի աթոռն Աղթամարից տեղափոխվում է

961թ — Անի քաղաք

908-1021թթ — Վասպուրականի թագավորություն

978-1113թթ — Տաշիր Ձորագետի թագավորություն

987-1170թթ — Սյունյանց թագավորություն

1044թ — Գագիկ Բ-ն մեկնեց Կոստանդուպոլիս, որտեղ աքսորվեց

6.Բագրատունյաց թագավորության անկման պատճաները 

Բագրատունյաց թագավորության անկման պատճառներն են այն, որ իշխանները ցանկանում էին իրենց թագավորությունները ունենային, մյուս կողմից էլ Բյուզանդիան էր ներկայացվում, որպես կողմնակից թագավորություն, բայց նա պահանջում էր Անիի բանալին, տարածքներ էր պահանջում և այլն։

7. Մի քանի նախադասությամբ ամփոփել Բագրատունյաց թագավորության ժամանակաշրջանը: 

Բագրատունյանց թագավորությունը բավականին ծանր ժամանակներ են, քանի որ պատերազմներ էին շատ։ Ամեն անգամ թագավորություններ էին առաջանում իշխանների պատճառով և այլն։

Задание 3. а) Прочитайте следующие предложения и
выпишите из них слова с корнем -свет-.

1. Венчик у него был составлен из лепестков простого
   светлого цвета, ясного и сильного, как у звезды. И как
   звезда, он светился живым мерцающим огнём, и его
   видно было даже в тёмную ночь.
2. Даша склонилась к нему и поцеловала его в светящуюся головку.
3. Тогда из его семян вырастут и не погибнут прекрасные
   дети, самые лучшие, сияющие светом цветы, которых
   нету нигде.
   б) Вставьте вместо точек подходящие по смыслу
   слова с корнем -свет- в нужной форме.
4. В комнате горит свет электрический свет .
5. Вдали показались светящиеся окна домов.
6. На девочке было светлое платье без рукавов.
7. В вечернем городе светились огни рекламы

Задание 4. Выпишите из следующих предложений формы
сравнительной степени и укажите прилагательные или
наречия, от которых они образованы.

1. Цветок всё жил и жил и рос помаленьку выше.
2. Она написала матери письмо и понесла письмо на
   станцию, чтобы оно скорее дошло.
3. Новые цветы были тоже хорошие; они были только
   немного хуже, чем тот первый цветок.
4. Меж двумя тесными камнями вырос новый цветок –
   такой же точно, как тот старый цвет, только немного
   лучше его и ещё прекраснее.
5. Он был живой и терпеливый, как его отец, и ещё
   сильнее отца, потому что он жил в камне

Կազմի՛ր հեռանալ, վախենալ, լողալ, բայերի դերբայական համակարգը։

2.Փակագծերի բայերը պահանջված ձևով գրի՛ր, հետո տեքստերը համեմատի՛ր:

Ա. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս (կարտահայտեն) զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանան: Եթե բուսաբանները փորձ անեն ու իմանան այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ (կստեղծեն) և, հավանաբար, (կկարողանան) ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Բ. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս (կարտահայտեին) զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանային այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ (կստեղծեին) և, հավանաբար, (կկարողանաին) ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ: 

3.Փակագծերում տրված բայաձևերից մեկն ընտրի՛ր և գրի՛ր (ո՞ր բառով է պայմանավորված ընտրությունդ):

Գայլն սպասում էր, որ այծյամը (ննջի, ննջեր), որ նրան (բռնի, բռներ) և (ուտի, ուտեր): Այծյամը նրա միտքն իմացել էր ու (չէր քնում, չքնեց) օրեր ու օրեր, մինչև որ գայլն ինքը թմրեց ու նիրհեց: Այն ժամանակ եկավ առյուծն ու կերավ գայլին:

1․ Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները:
Անասնապահության զարգացման նախադրյալներն են հողատարծքը, ֆերմաները, բուսածածք, արոտավայրեր, կլիմա:

2․ Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
Անասնապահությունը մթերք և սնունդ է տալիս թեթև արդյունաբերությանը, սպասարկման տնտեսությանը, հումք է տալիս արդյունաբերությանը:

3․ Թվարկել և ուրվագծային քարտեզի վրա նշել այն երկները, որոնք առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերով՝
ոչխարաբուծություն – Ավստրալիա, Ղազախստան, Նոր Զելանդիա, Չինաստան
խոզաբուծություն – Չինաստան, Գերմանիա, Ռուսաստան, Լեհաստան, Ֆրանսիա, Ուկրաինա, ԱՄՆ, Բրազիլիա
խոշոր եղջերավոր անանսապահություն – Հնդկաստան, Բրազիլիա, Չինաստան, ԱՄՆ:

Ձկները շնչում են խռիկներով, որոնք ոսկրային ձկների մոտ արտաքինից ծածկված են խռիկային կափարիչներով։ Խռիկային կափարիչների տակ գտնվում են խռիկային աղեղները, որոնք մի կողմից պատված են վառ կարմիր կամ վարդագույն արյան մազանոթներով հարուստ խռիկային թերթիկներով, իսկ մյուս կողմում գտնվում են դեպի կլանն ուղղված խռիկային առէջները։ Ջուրը խռիկային կափարիչների և բերանի շարժման շնորհիվ անցնում է խռիկներ, ողողում խռիկային թերթիկները, որոնցում կատարվում է գազափոխանակություն։

Հետո Զումրութը Գուրգենին մի քանի խրատներ տվավ, թե՝ որտե՛ղ պիտի գտնի Աննմանին, իսկ ինքը, նոր պաշարով բեռնավորված՝ մնաս բարով ասաց Գուրգենին և դարձավ կրկին դեպի Ներքի աշխարհը…

Ահա՛ թե ինչ էր պատմում Գյուլնազ տատը Մութ կամ Ներքի աշխարհի մասին։ Երկինք գնալը այսքան դժվարություն չուներ։ Արևահատը Արևամանուկին ցերեկվա մահից ազատելու համար մի ջուխտ երկաթե տրեխ է հագնում և մի երկաթե գավազան է բռնում ձեռին և ճանապարհ է ընկնում դեպի արևմուտք։ (Այսպես էին անում առհասարակ, որոնք որ ուզում էին Աստուծո մոտ գնալ։ Այնքան գնում էին, որ տրեխները մաշվում էին, գավազանի ծայրը՝ կոտրվում։ Այդ նշանն էր, որ արդեն աշխարհի ծայրն են հասել)։ Արևահատի տրեխները որ մաշվում են՝ նրա առջև բացվում է մի հրեղեն պալատ։ Ներս է գնում և տեսնում է այնտեղ նստած Արևամորը, այսինքն՝ Արեգակի մորը, որ մի շատ սիրուն [ 230 ]պառավ է լինում։ Արևամայրը նրան սիրով ընդունում է, իմանում է գնալու պատճառը և թաքցնում է նրան, որ տղան՝ Արեգակը, չտեսնե նրան։ Երեկոյին տղան ներս է մտնում՝ շատ շոգած ու քրտնած… Մայրը նրան աղաչում է, որ խնայե Արևամանուկին և ագատե նրան մահից։ Տղան մոր խոսքը չի կոտրում, վեր է առնում մի կտոր բամբակ, իր քրտինքը սրբում է նրանով և ասում է. ահա՛ այս է նրա դեղը, եթե իմ քրտինքը քսեն նրա երեսին՝ նա կառողջանա, բայց ո՞վ կտանե։ Այստեղ մայրը հայտնում է Արևահատի գալը, դուրս է բերում նրան թաքցրած տեղից։ Արեգակը նրան սիրով ընդունում է և կարճ ճանապարհ է ցույց տալիս՝ կրկին իր տեղը գնալու։* * *

Գյուլնազ տատը, որ այս հեքիաթում արևի համար ասում էր, որ տղա է, նա ուրիշ անգամ ասում էր. Արեգակն ու Լուսինը քույր ու եղբայր են։ Մոր մասին խոսք չկար։ Նա ասում էր. որովհետև Արեգակն աղջիկ էր՝ գիշերը վախենում էր ման գալ, իսկ ցերեկը՝ ամաչում, Լուսինը նրան մի բուռը լիքն ասեղ տվավ և ասաց. «Ով որ քեզ մտիկ տա՝ դու այս ասեղներով կծակծկես նրա աչքերը»։ Այնուհետև քույրն սկսեց ցերեկը ման գալ, իսկ եղբայրը՝ գիշերը։

Գյուլնազը չէր ասում, որ ցերեկի պատճառը Արեգակն է, որ առանց արեգակի ցերեկ չի լինիլ։ Ո՛չ. ցերեկն ինքն իր համար մի ջոկ բան է, գիշերը՝ ջոկ։ Արեգակը լինի, չլինի՝ ցերեկ պիտի լինի։ Նա ասում էր. ցերեկն ու գիշերը մի ծեր մարդու ձեռքում են գտնվում։ Ծերունին նստած է մի բարձր սարի վրա և երկու կծիկ ունի ձեռին, մինը՝ սև, և մյուսը՝ սպիտակ։ Երբ որ գլորում է սև կծիկը՝ աշխարհքը մթնում է, և երբ որ սպիտակն է գլորում՝ լուսանում է և ցերեկ դառնում։ Այդ ծերունին է՛լ մի ուրիշ բան չունի… շարունակ սպիտակը կծկում է, սևը բաց թողնում, սևը կծկում է, սպիտակը բաց թողնում…* * *

Գյուլնազ տատիկը շատ անգամ, խոր հոգոց քաշելով, ասում էր.

– էհե՜յ, հե՜յ… դուք հենց կարծում եք, թե՝ մեր աշխարհքն առաջ էլ այնպե՜ս է եղել… Ո՛չ։ Հին ժամանակները, երբ որ Աստված մոտիկ է եղել մեզանից, նրա ողորմությունն էլ անպակաս է եղել։ Ամեն ձմեռ երկինքը ձյունի տեղ ալյուր է եղել թափելիս, ձյունի պես սպիտակ, նրա պես մաքուր։ Մարդիկ հավաքում են եղել երկնքի ալյուրը և իրանց ամբարները լցնում այնքան, որ բավականանար մինչև մյուս ձմեռը…

Մեկ անգամ, երբ տատիկն արդեն սկսել էր պատմել, թե՝ հին ժամանակներումը մարդիկ ինչպե՛ս են եղել ապրելիս, երեխաներից մեկը, որ գլուխը տատիկի ծնկանը դրած քնել էր, հանկարծ զարթեցավ և, պատմությունը միջահատելով՝ հարցրեց տատիկին.

– Հետո՞, տատի՛կ, հետո՞…

– Ի՞նչ հետո, հոգի՛ս,– հարցրեց տատիկը։

– Դու չասացի՞ր, որ երկինքն առաջ շատ մոտիկ էր մեզանից… հետո ի՞նչպես եղավ, որ նա այսքան բարձրացավ։

– Այնպես եղավ, որ երեխեքը երբ որ սկսեցին շատ չարություն անել, անդադար վազվզում, թռչկոտում էին և Աստծուն չէին թողնում հանգիստ քնել, նա էլ բարձրացրեց երկինքը, հեռացավ, առանձնացավ, որ երեխեքն իր քունը չխանգարեն։[ 231 ]

 – Այդպես չէ, տատի՛կ, այդպես չէ,– մեջ ընկավ մի սրամիտ երեխա, որ ուրիշ կերպ էր լսել այդ անցքը։

– Հապա ինչպե՞ս է եղել,– հարցրինք ամենքս միաբերան։

– Թող տատիկն ասի… Աստծուն խռովեցնողը ոչ թե երեխեքն են եղել, այլ՝ մի անգետ պառավ է եղել, որ երեխի…

– Այդ սո՛ւտ է, այդ սո՛ւտ է…– խնդալով ընդհատեց Գյուլնազ տատը՝ չուզենալով, որ պատճառը պառավները լինին եղած։

Այստեղ երեխեքս պաշտպան հանդիսացանք տատիկին և բարկացանք նոր զարթած երեխայի վրա, որ միջահատեց տատիկի պատմությունը։ Գիտեինք առաջուց, որ եթե տատիկի պատմության թելը կտրեինք՝ էլ մյուս անգամ նա իր ասելիքի ծայրը չէր գտնիլ, այդպես էլ կխափանվեր գործը։ Եվ ճշմարիտ՝ այնպես էլ եղավ։

Տեսնելով, որ տատիկը էլ նոր բան պատմելու տրամադրություն չունի, սկսեցին խառնիխուռն հարցեր առաջարկել։ Աղջկերքը հարցնում էին, թե՝ այնպես չէ՞, տատի՛կ, որ եթե աղջիկը Կանաչ-Կարմրի^[2] տակովն անց կենա՝ տղա կդառնա, տղերքը հարցնում էին, թե՝ այնպես չէ՞, տատի՛կ, որ եթե մեկը կարենա իր արմունկիցը պաչել՝ ծիտ կդառնա, և ուրիշ այս տեսակ հարցումներ։

Եվ ամենքիս սիրով պատասխանում էր Գյուլնազ տատը։ Ողորմի իրան, շատ բարեսիրտ պառավ էր. նա իսկապես մի պառավ երեխա էր, որովհետև հավատում էր այն բաներին, ինչին որ միայն երեխաները կհավատան։

Easter — along with all of its decorative eggs, delicious ham dinner and cheerful baskets — is hopping down the bunny trail quicker than the legendary speedy hare. This year, the Christian holiday will fall on April 17 so mark that calendar if you haven’t already. While the central story of Jesus’ death and resurrection is likely familiar to those who celebrate, there’s a lot of us who might not know about the unique traditions and meaningful symbolism that surrounds this special Sunday. Like Christmas and, to some extent, St. Patrick’s Day and Valentine’s Day, a day that started off as a solely religious observation has taken on tons of secular meaning, so plenty of people who aren’t regular churchgoers enjoy other aspects of the festivities as well. Between the adorable bunny rabbits, spring-forward decorations and copious amounts of chocolate, the celebration has evolved over the years with a whole host of customs both new and old.

Before you sit down for a delicious brunch or gather the kids for some fun Easter crafts, take a moment to learn about this holiday’s rich background, including its special foods, quirky superstitions and symbols. Maybe they’ll even make great fodder for conversation, insightful Instagram captions or even factoid card tucked into the Easter baskets to give them a little something extra this year. However you use them, this Easter trivia will impress your family and friends with the little-known origins behind some of your favorite traditions.

Քաղաքական ինչ իրավիճակում Աշոտ Երկաթը գահ բարձրացավ:
Իր հորը՝ Սմբատ I-ինին խաչել էին Դվինի պարիսպներին: Հայաստանը կրկին կորցնում էր պետականությունը: Արաբների զորքերը ավիրում էին երկիրը:

Բնութագրել Աշոտ Երկաթին:
Ուժեղ էր երկաթի պես, անվախ, խելացի ու հայրենասեր:

Պատմիր Աշոտ Երկաթի օրոք արաբների դեմ պայքարի ընթացքի, արդյունքների մասին:
Թագավոր դառնալուց հետո Աշոտ Երկաթը վերակազմավորեց բանակը, միավորեց նախարարների: Երբ արաբները փորձեցին պառկտում մտցնել՝ թագ ուղարկելով իր եղբոր որդուն՝ Աշոտ սպարապետին, նա կարողացավ սպարապետին կարգի հրավիրել:

921 թ. Աշոտ Երկաթը պատսպարվեց Սևանա կղզում: Արաբները մոտեցան ափին: Աշոտը հրամայեց զինվորներին մոտենալ ափին և ձև թափել, թե ազնեն են: Նրանք վերջին պահին զենքերը հանեցին և նետահարեցին ափին կանգնած արաբներին: Սևանա հաղթանակին հաջորդեց երկրորդ հաղթանակը: Գևորգ Մարզպետունին փոքրաթիվ ջոկատից։ Երկու ծանր պարտությունից հետո արաբներ մինչև 925 թ. իրենց զորքերն ամբողջությամբ դուրս բերեցին Հայաստանից:

Պատմիր Երազգավորս միջնադարյան քաղաքի մասին/քարտեզում գտիր՝ որտեղ է գտնվում/;
VII դարում այն սովորական գյուղ էր, իսկ IX դարի վերջերին, մատենագիրների արտահայտությամբ, գյուղաքաղաք, քաղաքագյուղ։ Մայրաքաղաք դառնալուց հետո Երազգավորսը վերածվում է քաղաքի։ Աշոտ Երկաթն է Երազգավորսը դարձնում մայրաքաղաք:

Կարդալ Գևորգ Մարզպետունու մասին 10 նախադասությամբ ամփոփել:
Աշոտ Երկաթը սիրավեպ է ունենում Ցլիկ Ամրամի կնոջ՝ Ասպրամի հետ: Դրա պատճառով նրա դեմ ապստամբում են Ցլիկ Ամրամը և իշխան Սևադան՝ Աշոտ Երկաթի աները: Գևորգ Մարզպետունին կարողանում է համոզել Սևադային ներել արքային և հրաժավել վրեժից հանուն հայրենիքի: Բայց Ցլիկ Ամրամը չի համոզվում: Նա մութ ամրոցի մեջ է պահում իր կնոջը որպես պատիժ: Իսկ երբ որոշում է այցելել նրան ու հաշտվել, հայտնաբերում է, որ ինքնասպան է եղել: Նա ավելի է կատաղում Աշոտի դեմ և հանձնում երեք հայկական նահանգ աբխազ իշխանին որպես վրեժ:

Աշոտ Երկաթը զղջում է իր արարքների համար և գնում Սևանա կղզի ապաշխարելու: Բայց չի ստացվում, որովհետև արաբական զորքը գալիս է իր հետևից: Նա կռիվ է տալիս և հաղթում արաբներին:

Գևորգ Մարզպետունին ուներ ընդամենը 19 զինվոր, որովհետև Գառնու բնակիչները չհամաձյնվեցին միանալ իր զորքին: Բայց դա էլ էր բավական հաղթանակ տանելու համար: Գիշերը Գևորգը հրամայում է գյուղացիներին դուրս գալ ամրոցի պարիսպների մոտ և վայրենի գոռոցներ հանել, որ թշնամին մտածի, թե Գևորգի զորքը մեծ է: Իսկ ինքը իր 19 զինվորների հետ հանկարծակի հարձակվում է քնած թշնամու վրա, այրում ու ջախջախում նրանց: